Opgave Watersysteem

Het watersysteem zorgt voor een juiste kwantitatieve verdeling van water. Het areaal bestaat uit de friese boezem en uit geautomatiseerde kunstwerken, stuwen en inlaten die we inzetten. De hoofd- en schouwwatergangen zorgen voor een fijnmazig watersysteem waarmee we landbouw, natuur en de mienskip in Fryslân en het Westerkwartier van Groningen bedienen.

Goed waterbeheer van de boezem staat in directe relatie met de zogenaamde deelsystemen van ons watersysteem.  De deelsystemen onderscheiden zich in zandgebieden, veengebieden en kleigebieden met allemaal hun specifieke eigenschappen, geschiedenis en opgaven voor het waterbeheer.  We gaan door met de uitwerking van maatregelen in de diverse gebieden.

Om watertekort op te vangen en wateroverlast te voorkomen maken we gebruik van de werking van de Friese boezem. Dit uniek watersysteem omvat een aaneengesloten stelsel van meren en kanalen. Via de boezem voeren we water vanuit de beken en polders af naar het Lauwersmeer, de Waddenzee en het IJsselmeer. Watertekorten vullen we aan vanuit het IJsselmeer en we verdelen dit in ons beheergebied door het handhaven van een goed oppervlaktewaterpeil in de peilvakken.

Naast het reguleren van water, beschermen en verbeteren we ook het oppervlaktewater. Ongeveer de helft van het oppervlakte aan water in ons gebied is aangewezen als KRW-waterlichaam. Hiervoor gelden specifieke doelen voor de waterkwaliteit. 

Samen met andere overheden, landbouw, natuur en de mienskip maken we plannen voor inrichten van bergingsgebieden voor water. Ook laten we zien dat we als waterautoriteit sturend willen en kunnen zijn voor de ruimtelijke inrichting van Fryslân. 

Het streven naar een robuust watersysteem is de grootste leidraad. De gids die daarvoor is ontwikkeld staat beschreven in de blauwe omgevingsvisie (BOvi). Dit richt zich met name op het doel "voldoende" in de range van veilig voldoende en schoon. De focus komt daarvoor meer te liggen op de verschillende grondsoorten in relatie tot het watersysteem (klei, veen en zand) en ook op onderdelen Wadden, Boezem en Bebouwd Gebied. Deze focus is nodig, omdat maatregelen kunnen verschillen om te komen tot het robuust watersysteem. 

Onze specifieke taken op het gebied van waterbeheer voeren wij uit met als doel om te komen tot  een klimaatbestendig en robuust watersysteem. De ruimte die hiervoor nodig is, is echter schaars. Dit heeft invloed op de voortgang van de processen die lopen in verschillende deelgebieden. Ze vertragen in de tijd.

Daarnaast geven we uitvoering aan de opgestelde KRW maatregelen. Ook is aandacht voor biodiversiteit een vast onderdeel van ons regulier werk. Ter versterking hiervan werken wij momenteel aan een startnotitie Flora en Fauna.

In onderstaande tabel is de voortgang van de maatregelen aangegeven. Daar waar de voortgang niet op schema ligt (rood of oranje) wordt deze hieronder toegelicht.

In onderstaande tabel zijn de baten en de lasten voor de opgave Watersysteem opgenomen. Deze zijn per beleidsproduct weergegeven, waarbij de indeling naar beleidsproduct gelijk is aan de landelijke standaard indeling voor waterschappen. 

De prognose van de verwachte totale exploitatiekosten voor de opgave watersysteem liggen € 125.000 lager. De belangrijkste afwijkingen worden hieronder per beleidsproduct toegelicht.

Eigen plannen:
In 2025 zijn diverse bijdragen ontvangen van samenwerkingspartners voor de gezamenlijke opgaven waaraan wordt gewerkt. Deze bijdragen van per saldo € 135.000 waren nog niet in de begroting meegenomen.

Kostenplaatsen:
Voor de uitlening van personeel en het doen van diensten voor derden zijn vergoedingen van € 150.000 ontvangen. Deze baten worden nu alsnog meegenomen in de begroting 2025.

Baggeren van waterlopen en saneren van waterbodems:
In 2025 een verdere inhaalslag gemaakt met het achterstallig baggeronderhoud in het bebouwde gebied. Ondanks een beroep op de hiervoor aanwezige bestemmingsreserve wordt een overschrijding verwacht van € 100.000. Door onder andere inflatie, beperkte mogelijkheden voor afzet van specie en daardoor hogere prijzen, is de gemiddelde prijs per kuub in de loop der jaren omhooggegaan. Deze extra kosten worden 50/50 verdeeld tussen gemeenten en Wetterskip.
Tevens zijn binnen de jaarlijkse reguliere baggerwerkzaamheden, welke vanuit een vast exploitatiebudget betaald worden, dit jaar overschrijdingen van € 440.000 ontstaan. De daadwerkelijke totale kosten van de geplande projecten variëren sterk. Dit komt doordat baggerprojecten inhoudelijk verschillen: de ene keer gaat het om een kleine ingreep in een vaart, de andere keer om een omvangrijk project met grote hoeveelheden slib en hoge verwerkingskosten. Hierdoor ontstaan er van jaar tot jaar verschillen tussen het beschikbare budget en de werkelijke uitgaven. 

Beheer hoeveelheid water:
Door het droge voorjaar is het elektriciteitsverbruik in 2025 naar verwachting lager dan eerder geraamd. Tegelijkertijd is door de zonnige maanden de teruglevering van zonne-energie hoger uitgevallen. Verder vallen de kosten voor netbeheer lager uit dan begroot. Dit leidt tot een verwachte onderschrijding van € 390.000.
Daarnaast is binnen dit beleidsproduct ten opzichte van de 1e voortgangsrapportage, een aanpassing op de in gebruik genomen investeringen doorgevoerd. Dit leidt tot een nadelige aanpassing van de afschrijvingslasten in 2025 van € 130.000.

Budget neutrale wijzigingen:
Binnen diverse beleidsproducten zijn om administratieve redenen budgetten onderling verschoven. Deze zijn per saldo nihil. Binnen de opgave van Watersysteem zorgt dat voor een mutatie van € 80.000 welke binnen andere opgaven terugkomen. 

In onderstaande tabel is de eindewerk-inschatting per project weergegeven. De eindewerk-inschatting is de prognose van de totale investeringskosten van een lopend project. De kosten van een project kunnen na verloop van tijd gaan afwijken van het vrijgegeven krediet, inclusief hetgeen is verwerkt aan afromingen en aanvullend krediet.

Lopende projecten

bedragen x € 1.000

Projecten met een onder- of overschrijding
De projecten met een afwijking op het krediet van meer dan € 100.000 of meer dan 5% worden aangegeven. Bij het vaststellen van de voortgangsrapportage wordt het krediet aangepast.

bedragen x € 1.000

Toelichting op onder- en/of overschrijding
Voor de volledigheid wordt ter kennisgeving aan het algemeen bestuur in deze rapportage ook de voortgang weergegeven van de investeringen. 

A. Kunstwerken actieve waterbeheersing
Nieuwbouwgemalen Binnemamolen 2
De aanbesteding van dit project valt lager uit dan waar we bij de kredietraming rekening mee hebben gehouden. Daardoor kan het krediet met € 250.000 worden verlaagd ten gunste van het verzamelkrediet.

C. KRW-inrichtingsmaatregelen 
Vispassages Fryslân 2
Er is een aanvullende subsidie toegekend aan het project Vispassages Fryslân 2. Deze meevaller leidt tot een afroming van het project van € 1.361.000.

Excel-tabel

Omschrijving (toelichting)

Toelichting op verstrekkingen
Verstrekkingen zijn besluiten van het dagelijks bestuur, waarbij zij de organisatie mandateert tot het doen van uitgaven en het aangaan van verplichtingen ten aanzien van investeringskredieten. De prognoses vallen over het algemeen lager uit door onder andere vertragingen in de aanbestedingen en door voortschrijdend inzicht in de kostenramingen die in de definitieve ramingen blijken mee te vallen.