Opgave Bestuur en organisatie

Portefeuillehouder(s):	Luzette Kroon, Cees Pieter van Burgsteden, Remco van Maurik, Gerben de Boer, Monique Plantinga en Frank Jorna
Organisatie:	Opgaven Strategie en Omgeving, Assetmanagement en Bedrijfsvoering

We zorgen ervoor dat ons bestuur en onze organisatie toegerust zijn op het uitvoeren van de taken, nu en in de toekomst. Daartoe hebben we drie opgaven ingericht, namelijk Strategie & Omgeving, Assetmanagement en Bedrijfsvoering.

Strategie & Omgeving wil bestuur en organisatie toerusten op de maatschappelijke ontwikkelingen die van betekenis zijn voor het waterschapswerk, nu en in de toekomst. Door stil te staan bij de vraag wat mogelijk over enkele jaren de agenda bepaalt, kunnen we ons tijdig én beter voorbereiden op de voor ons relevante ontwikkelingen. We bepalen de lange termijndoelen en richting van de organisatie, in nauwe verbinding met de samenleving. Kernwoorden voor deze opgave zijn: vooruitkijken, vernieuwen, samenwerken en onszelf positioneren als waterautoriteit, die spreekt namens het water.

Assetmanagement staat voor de ontwikkeling van professioneel beheer en onderhoud van onze infrastructuur waarmee we bijdragen aan de strategische (beleids-)doelen van Wetterskip Fryslân. We willen de organisatie ontwikkelen van traditionele beheersorganisatie naar een strategische assetmanagementorganisatie. We willen het mogelijk maken dat we in de toekomst op basis van betrouwbare informatie keuzes kunnen maken, waarbij we kijken naar de prestaties die van onze assets worden verwacht, naar de risico’s die Wetterskip Fryslân loopt bij achterblijvende prestaties en naar de kosten die met onze assets gemoeid zijn. 

Bedrijfsvoering is ondersteunend aan onze primaire opgaven. Streven is de dienstverlening in te richten op de uitdagingen waar we als Wetterskip voor staan en komen te staan. Naast het op niveau houden van de huidige diensten, steken we in 2025 daarom ook tijd en geld in de vernieuwing en verbeteringen van de processen. 

Deze opgave draagt bij aan de volgende sustainable developments goals (SDG's):

Zie voor meer informatie de paragraaf "Duurzaamheid en SDG's".

Beleidsproduct	Prestatie indicator	Doelstelling vastgesteld beleid	Meetwaarde 2025
Ondersteunende beheerproducten	Betaaltermijn facturen	Binnen 30 dagen	93% binnen 30 dagen

De opgave Bestuur en Organisatie wordt beïnvloed door de ontwikkelingen zoals deze in het hoofdstuk "Externe en interne ontwikkelingen" zijn verwoord. Deze ontwikkelingen vragen van ons dat we blijven vooruitkijken, aanpassen en vernieuwen.

De klimaatverandering heeft een grote invloed op ons werk. Om klimaatverandering tegen te gaan voeren we ons klimaatprogramma uit. Ook hebben we de Blauwe Omgevingsvisie opgesteld, waarin we onze visie geven op een klimaatrobuust watersysteem. Met de toenemende effecten van klimaatverandering is het steeds belangrijker om water en bodem sturend als uitgangspunt te nemen in de ruimtelijke ordening, zoals wij in onze BOvi hebben gedaan. 
Belangrijk voor de implementatie van de BOvi was het FPLG, dat een onzeker traject is geworden nu middelen uit het Transitiefonds zijn komen te vervallen. We moeten nu een nieuwe route kiezen om onze plannen tot uitvoering te brengen. We willen aan de slag, het liefste samen met de andere overheden (als één overheid) en gebiedsgericht.

De verontreiniging van ons water is een strategisch onderwerp. We willen ons waterkwaliteitsbeleid herijken en we hebben een monitoringsvisie nodig, zodat we toegerust zijn op de nieuwe wet- en regelgeving en kunnen blijven voldoen aan de verwachtingen van onze stakeholders.  We hebben ook aandacht voor energie en biodiversiteit (ter ondersteuning van onze opgaven) in deze begroting en we verwachten dat deze onderwerpen prominent op de agenda blijven staan om betrouwbaar en toekomstbestendig te kunnen zijn.

In deze tijden met meer afstand tussen burger en overheid zullen we in nauwe verbinding met onze omgeving moeten staan om draagvlak te krijgen voor de veranderingen die nodig zijn in het watersysteem. We willen erkend worden als waterautoriteit, zodat we invloed kunnen uitoefenen en de waterbelangen behartigen.

We ontwikkelen ons naar een strategische assetmanagementorganisatie om beter voorbereid te zijn op de uitdagingen zoals klimaatverandering. Het stelt ons in staat om de juiste balans tussen prestaties, risico's en kosten te hebben. Deze afweging wordt belangrijker, omdat onze opgaven en dus kosten toenemen.

De digitalisering, krapte aan grondstoffen en arbeidskrachten hebben invloed op onze organisatie. Het is essentieel om bij te blijven, zodat we digitale innovaties tot stand kunnen brengen en datagedreven kunnen werken. We verbeteren onze bestaande informatiesystemen en werken tegelijkertijd aan een digitale transformatie. Daarnaast zal er onverminderd aandacht zijn voor de security van alle systemen die wij gebruiken. 

Hoewel data en technologie essentieel zijn voor ons werk, is het van cruciaal belang dat we de menselijke factor niet uit het oog verliezen. Uiteindelijk zijn het de mensen die ons werk doen. Hoe behouden we onze medewerkers en hoe zorgen we dat we een aantrekkelijke werkgever zijn?

De omgevingsscan is aanleiding voor het tegen het licht houden van de visie op onze bedrijfsvoering. De externe factoren gecombineerd met andere manieren van werken als gevolg van bijvoorbeeld procesautomatisering en inzet van Artificial Intelligence (AI), gaan invloed hebben op de manier waarop wij ons werk doen. In 2025 komen we met een visie op hoe onze organisatie zich de komende jaren gaat ontwikkelen. Vervolgens zal dit vertaald worden naar benodigd personeel, maar bijvoorbeeld ook naar benodigde bedrijfspanden en dienstauto's.  Hiermee krijgen we inzicht in de kostenkant van de organisatie voor de komende jaren. Naast de omgevingsscan zijn ook vragen uit het AB gesteld over toekomstige ontwikkeling van onze organisatie o.a. over efficiëntie van de inzet van middelen en capaciteit reden geweest om een visie te ontwikkelen op onze organisatie. 

In onderstaande tabel zijn de baten en de lasten voor de opgave Bestuur en organisatie opgenomen. Deze zijn per beleidsproduct weergegeven, waarbij de indeling naar beleidsproduct gelijk is aan de landelijke standaardindeling voor waterschappen. 

bedragen x € 1.000
Opgave Bestuur en organisatie	Actuele begroting 2024	Begroting 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028	Begroting 2029
Baten
Beheerinstrumenten watersystemen	0	124	124	124	124	124
Beheersinstrumenten waterkeringen	0	29	29	29	29	29
Belastingheffing	3	3	3	3	3	3
Bestuur	77	185	185	185	185	185
Eigen plannen	0	536	536	536	536	536
Externe communicatie	-0	440	440	440	440	440
Ondersteunende Beheerproducten	746	1.496	1.312	1.269	1.270	1.270
Plannen van derden	-0	700	700	700	700	700
Totaal Baten	826	3.513	3.329	3.286	3.288	3.288
Lasten
Aanleg, verbetering en onderhoud watersystemen	-285	-288	-291	-294	-297	-297
Beheerinstrumenten watersystemen	-1.354	-1.709	-1.759	-1.802	-1.856	-1.897
Beheersinstrumenten waterkeringen	-473	-566	-577	-596	-607	-617
Belastingheffing	-3.486	-3.449	-3.729	-3.826	-3.839	-3.850
Bestuur	-5.765	-6.562	-6.728	-6.898	-7.073	-7.208
Eigen plannen	-2.378	-4.547	-4.274	-4.264	-4.192	-4.253
Externe communicatie	-96	-535	-546	-557	-569	-569
Invordering	-1.922	-1.882	-2.048	-2.101	-2.101	-2.101
Ondersteunende Beheerproducten	-38.858	-37.637	-37.437	-38.018	-38.499	-39.198
Plannen van derden	-728	-1.022	-1.035	-1.048	-1.062	-1.071
Totaal Lasten	-55.344	-58.196	-58.423	-59.404	-60.094	-61.060
Totaal opgave	-54.518	-54.683	-55.094	-56.118	-56.807	-57.772
Mutaties reserves
Onttrekkingen
Stortingen
Totaal mutaties reserves
Netto lasten opgave

Begroting 2025 in vergelijking met 2024
Anders dan voorgaande jaren worden de baten en lasten van begroting 2025 - 2029 afzonderlijk gepresenteerd. Dit was in de begroting 2024 nog niet het geval. Dat zorgt bij een aantal beleidsproducten voor een scheve vergelijking omdat de baten in 2024 gesaldeerd zijn met de lasten. Deze worden niet afzonderlijk toegelicht.

Significante afwijkingen
Naast de reguliere budgettoename ten gevolge van de loon- en prijsindexaties worden hieronder de significante afwijkingen per beleidsproducten weergegeven:

Eigen Plannen
Deltaplan Agrarisch Waterbeheer
De oorsprong van dit project gaat terug naar 2016. Destijds is besloten om de jaarlijkse bijdrage van € 100.000 uit het innovatiebudget te financieren.  Feitelijk beschouwd gaat het DAW (Deltaplan Agrarisch Waterbeheer) niet om innovatie. Door het DAW te financieren naast het innovatiebudget ontstaat weer ruimte voor  innovatieprojecten. Het DAW wordt in 2027 afgerond.

Opstellen Visie op de waterketen
De Visie op de Waterketen vervangt de in 2019 vastgestelde Beleid- en beheernota waterzuiveren. In deze nieuwe Visie voor de Waterketen wordt de gehele waterketen meegenomen. Dit betekent dat ook onze waterpartners (waterbedrijf, gemeenten en de provincie) worden betrokken. Daarnaast ontwikkelen we een  strategie (hoe we de visie bereiken) en een uitvoeringsagenda (wat we hiervoor gaan doen). In de visie verwerken we de herziene EU-richtlijn Stedelijke afvalwater. Daarnaast blijft de KRW (ook na 2027) een rol spelen als het gaat om hoe om te gaan met zeer –zorgwekkende stoffen (waaronder zware metalen en bestrijdingsmiddelen) en medicijnresten. De visie wordt in 2026 afgerond. In 2025 gaat het om € 150.000.

PHA2Scale Transitiefase
Caleyda is een waardevol product, waarvoor de waterschappen de belangrijkste grondstof PHA kunnen leveren. Wetterskip Fryslân heeft hierin geïnvesteerd met vier andere waterschappen. Het project heeft ons naast (technologische) kennis, ook veel aanzien opgeleverd. Het project wordt niet alleen in Nederland, maar ook ver daarbuiten gevolgd door potentiële afnemers.  
Deze ruimtevrager brengt het project de laatste stap die nodig is om een productiefaciliteit te realiseren zodat het product een marktintroductie kan krijgen. Voor deze laatste stap wordt € 200.000 ingezet. 

Ondersteunende beheerproducten
Brandstofprijzen
Zowel het groot materieel, bestaande uit tractors, kranen en dergelijke als de werkbussen, gebruiken HV-100 als brandstof, passend bij de duurzaamheidsdoelstellingen. De lasten in de begroting jaar 2025 nemen met € 200.000 toe ten opzichte van de vorige begroting door de hogere marktprijs.

Veilig werken
Strengere regelgeving vraagt om meer onderzoek voorafgaand aan het uitvoeren van werkzaamheden aan elektrische installaties. De lasten in de begroting jaar 2025 nemen met € 75.000 toe als gevolg van de aangescherpte veiligheidseisen.

Informatieveiligheid
In 2025 verbeteren we de continuïteit en de bedrijfszekerheid van de geautomatiseerde installaties in het kader van informatieveiligheid. Het proactief beschermen tegen cyberdreigingen, het voldoen aan wet- en regelgeving zoals de AVG,  WPG, BIO en CSIR-normen1 , en het naleven van de herziene NIS2-richtlijn zijn essentiële maatregelen om de vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid van informatie te waarborgen. Hiermee is een lastenstijging van € 445.000 gemoeid.

Circulaire bedrijfsvoering
Het inkopen van goederen, diensten en werken is onderdeel van onze bedrijfsvoering. Met de keuzes die we hierbij maken, kunnen we een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen en het duurzaam (her)gebruik van materialen. Hiervoor is in 2024 een uitvoeringsprogramma circulaire bedrijfsvoering gemaakt. Met de uitvoering daarvan voldoen we aan de afspraken uit de landelijke transitieagenda circulaire economie. De coördinator van het uitvoeringsprogramma verzorgt de verankering van de duurzame doelen in het inkoopbeleid. Het gaat om het aansturen van het uitvoeringsprogramma circulaire bedrijfsvoering, het coördineren van onderwerpen die gerelateerd zijn aan inkoop en aanbesteding gerelateerde onderwerpen en de samenwerking met anderen zoals de Vereniging Circulair Friesland. Voor de coördinator is jaarlijks € 60.000 beschikbaar.

Focus op energie
De energietransitie en de energiecrisis door geopolitieke ontwikkelingen hebben invloed op de energievoorziening in Nederland. Dit maakt de energievoorziening, samen met de afhankelijkheid van energie, tot een strategische asset voor de waterschappen. In het E3B-project van de Unie van Waterschappen is geconcludeerd dat de waterschappen per direct aan de slag moeten met het organiseren van een betaalbare, betrouwbare en beschikbare energievoorziening. In 2025 maken we daarvoor een energievisie met bijbehorend uitvoeringsprogramma. Het is belangrijk de uitvoering daarvan goed te organiseren. Daarvoor stellen we een energieteam samen met een duidelijke opdracht en inbedding in de organisatie. Hiervoor is jaarlijks € 120.000 beschikbaar.

Investeringen
(bedragen x € 1.000)
	Verzamelbesluit	2025	2026	2027	2028	2029
Emissie loos, energie neutraal en duurzaam	A	5.000	5.000	5.000	5.000	5.000
Klimaatadaptatiepad	B	500	1.000	2.500	9.000	12.500
Klimaatadaptatiepad GLB-NSP	A	500	1.000	2.500
Vervanging hard- en software	A	410	410	410	410	410
ICT actualisatie omgevingswet	A		300
Vervanging materieel, voertuigen en overig	A	1.037	467	1.932	65	265
Laboratorium	A	216	270	270	270	270
Totaal		7.663	8.447	12.612	14.745	18.445
A = voorstel tot vrijgave via verzamelbesluit bij begroting 2025
B = separaat voorstel richting dagelijks en algemeen bestuur