Opgave Keringen

Dijken, duinen, sluizen, gemalen, uitwateringsduikers en inlaten langs de Noordzee, Waddenzee en het IJsselmeer moeten veilig zijn voor in het stormseizoen dat op 1 oktober begint. Alle werkzaamheden die daarvoor nodig zijn, vallen onder onze ‘instandshoudingsopgave’ en zijn onderdeel van onze zorgplicht. Zo herstellen we eventuele schade aan de dijk na het stormseizoen. Denk aan het herstellen van slechte delen van de asfaltglooiing. Verder onderhouden we de dijk door het beweiden met schapen. Ook houden we de graszoden op de dijk in goede staat.

We inspecteren de keringen volgens ons inspectieplan. Eventuele onvolkomenheden leggen we vast. Ook bepalen we wanneer herstel moet plaatsvinden. Daarbij maken we een afweging aan de hand van urgentie en risico’s. Voordat het stormseizoen begint, testen we de sluitingsprotocollen voor de assets in de praktijk. Ook actualiseren we de bestrijdingsplannen voor hoogwater en controleren we het dijkbewakingsmaterieel en de hoeveelheden noodmaterialen. Voldoet de waterkering niet meer aan de normen, dan nemen we voorlopige maatregelen tot we de waterkering structureel kunnen verbeteren. Als onderdeel van de opgave Assetmanagement werken we continue aan het op orde krijgen én houden van ons (digitale) datamanagementsysteem.

De dijk krijgt steeds vaker ook een publieke functie. Door deze ontwikkeling hebben we vaker overleg met initiatiefnemers van activiteiten. We staan dit vaak toe mits de activiteit geen gevolgen heeft voor de veiligheid, het beheer en/of onderhoud van de dijk, het geen commerciële activiteit is en de onderhoudskosten niet toenemen.

Als beheerder beoordelen we of onze primaire waterkeringen voldoen aan de geldende veiligheidseisen. De beoordeling is onderdeel van de wettelijke zorgplicht. We zorgen ervoor dat we de primaire waterkeringen tijdig aanpassen aan nieuwe technische inzichten of aan veranderende klimaatomstandigheden. De Omgevingswet vereist continu inzicht in de overstromingsrisico's van de primaire keringen. Elke 12 jaar moeten we een beoordeling uit hebben gevoerd. In 2022 is de vorige cyclus afgerond. Vanaf 2023 start de volgende beoordelingscyclus van 12 jaar die tot 2035 gaat lopen.

In het bestuursakkoord water uit 2011 is afgesproken, dat primaire waterkeringen die gebieden beschermen waar het waterschap beheerder is, in beheer komen bij datzelfde waterschap. Voor ons waterschap gaat het om de overdracht van de waterkeringen op Vlieland, Terschelling en Ameland van Rijkswaterstaat naar Wetterskip Fryslân.

In 2050 moeten alle primaire waterkeringen in Nederland voldoen aan de nieuwe veiligheidsnormen. De opgave Primaire keringen is zo te beschouwen als één grote opgave onder de noemer van klimaatadaptatie. Om dit te bereiken werken alle waterschappen en Rijkswaterstaat samen in het landelijke HWBP.
In heel Nederland gaat het om 1.500 kilometer aan dijken en 500 sluizen en gemalen. Voor Wetterskip Fryslân gaat het om 181,5 kilometer dijk. De 12-jaarlijkse beoordeling maakt duidelijk welke dijksecties en/of assets zijn afgekeurd. De landelijke alliantie programmeert de voorbereiding en uitvoering van deze projecten vervolgens op basis van urgentie. Het algemeen bestuur besluit over de inhoudelijke uitwerking en stelt kredieten beschikbaar.
De HWBP-versterkingsprojecten hebben een grote impact op de omgeving. Dijkversterking is vaak een vliegwiel in de omgeving; in de planvorming wordt, daar waar mogelijk, ook gewerkt aan opgaven op het gebied van leefbaarheid, circulariteit, natuur, landbouw, recreatie en toerisme. Omdat het belangrijk is dat de landelijke HWBP-doelen gehaald worden en de financiering daarvan landelijk geregeld wordt, moeten we planningen halen. Zo zijn we een stabiele partner in de alliantie.

Het traject Koehool – Lauwersmeer is 47 kilometer lang. De totale kosten zijn geraamd op zo’n € 300 miljoen. Voor de planuitwerkingsfase van het project Koehool - Lauwersmeer is één beschikking afgegeven. In december 2021 heeft het algemeen bestuur voor de gehele fase één krediet beschikbaar gesteld. Net als in de verkenningsfase, werken we in de planuitwerking gebiedsgericht. Samen met de gebiedspartners werken we aan een veilige dijk. Daarbij nemen we zoveel mogelijk koppelkansen in het project mee. De gebiedsinitiatieven die wij niet kunnen koppelen, krijgen later mogelijk een plek in het Fries Programma Waddenzee dat onder de regie van de provincie Fryslân staat.

Ook de versterking van dijk en duin op Schiermonnikoog is onderdeel van het programma Dijkversterking Wetterskip Fryslân.

Onze dijkversterking als onderdeel van het traject Zurich-Koehool is een van de grote opgaven in en rond Harlingen. Andere opgaven zijn onder andere de renovatie van de Tjerk Hiddesluizen, de Port of Harlingen en het verbreden van het Van Harinxmakanaal. In een gebiedsstudie willen we helder krijgen of we deze opgaven integraal kunnen oppakken.

Veel maatschappelijke initiatieven, ambities, projecten en financiële middelen komen deze jaren samen aan de Friese IJsselmeerkust. Vanuit het Rijk, provincie en gemeenten zijn middelen gereserveerd voor investeringen in natuur, cultuurhistorie, recreatieve paden en vaarwegen op én naast de dijk. In 2022 zijn alle wensen geïnventariseerd en in een uitvoeringsprogramma opgenomen. Hoewel aansluiting met het HWBP-programma maar deels mogelijk is (de start daarvan is gepland vanaf 2029), willen we vanuit ons beleid (recreatief medegebruik) partijen de ruimte geven om te onderzoeken welke investeringen inpasbaar zijn. Doel is om tot een gezamenlijk integraal plan voor de gehele IJsselmeerdijk te komen, met een afgestemde programmering en een tijdige reservering van middelen. Zodat we de maatschappelijke betekenis van de dijk vergroten en kapitaalvernietiging voorkomen.

Met het programma verbeterwerken regionale waterkeringen zorgen we dat de regionale waterkeringen weer voldoen aan de door de provincie gestelde norm. Dat is nodig, want waterkeringen zakken in de loop van de tijd. Daarom beoordelen we ze elke zes jaar opnieuw. Waterkeringen die we al eerder hebben aangepakt, hogen we dus op basis van inspectie na verloop van tijd opnieuw op.
We hebben met de provincies Groningen en Fryslân afgesproken om tot 2027 in totaal 1.300 kilometer aan regionale keringen te verbeteren. Het huidige verbeterprogramma is gebaseerd op de in 2014 en 2016 uitgevoerde tweede beoordeling van hoogte en stabiliteit. Op verschillende locaties zijn verbeteringen nodig. In totaal gaat het nog om ongeveer 165 kilometer per 1 januari 2023. Bij de uitvoering van deze projecten bieden we waar mogelijk ruimte voor andere maatschappelijke voorzieningen (zoals natuur en recreatie).

Samen met provincie Fryslân en 14 Friese gemeenten bepalen we wie voor de instandhouding van welke oeverconstructies langs de Friese vaarwegen verantwoordelijk is. Voor 1.765 km aan oevers is dat duidelijk aangegeven op een toedelingskaart. De maatregelen nemen we op in het beheer- en 
onderhoudsplan oevers en vaarwegen en in het baggerplan.