Paragrafen

Dit bestuur kiest er voor dat de kosten en opbrengsten in evenwicht moeten zijn, zonder inzet van de reserves. Alleen incidentele kosten kunnen worden gedekt uit de algemene reserves. Ook is besloten om te stoppen met het activeren van bouwrente en overhead op uren met ingang van 2024. Zo komen de financiën van het waterschap zo snel mogelijk op orde en schuiven we minder kosten door naar de toekomst. 

Volgens planning is in 2024 ons financieel beleid aangepast, alvast vooruitlopend op het nieuwe waterschapsbesluit. In dit financieel beleid zijn een aantal zaken geregeld, die meer inzicht moeten geven in de begroting. Dit nieuwe financieel beleid is nog niet van toepassing op deze jaarrekening. 

In het verslagjaar 2024 hebben zich een aantal incidentele lasten en baten voorgedaan. Dit zijn lasten en baten die we niet tot de gewone bedrijfsuitoefening rekenen. In deze paragraaf gaan we hier verder op in.

Zoals besloten in de begroting 2024 worden incidentele ruimtevragers ten laste van de algemene reserve gebracht. De reserves blijven altijd boven de minimumnorm. In onderstaande tabel staan de begrote en daadwerkelijk onttrekkingen. Ook worden de overige incidentele baten en lasten voor 2024 getoond.

Het beleid over de reserves en voorzieningen is vastgelegd in de nota integraal financieel beleid. Op grond van dit beleid staan er op de balans de volgende reserves: 

• Algemene reserves
• Overige bestemmingsreserves

Algemene reserves zijn er om onvoorziene fluctuaties op korte termijn op te kunnen vangen. Op 4 oktober 2022 heeft het algemeen bestuur het risicomanagementbeleid van Wetterskip Fryslân opnieuw vastgesteld. Aan de hand hiervan is de omvang van het weerstandsvermogen per taak voor 2024 opnieuw berekend.
De minimumnorm voor de reserve van de taak watersysteembeheer komt uit op € 3,77 miljoen en voor de taak zuiveringsbeheer op € 3,66 miljoen. Hiermee vindt het algemeen bestuur dat er voldoende weerstandscapaciteit is om mogelijke risico's op te vangen. De hoogte van de bedragen is gebaseerd op een analyse van de mogelijke risico's die wij als waterschap lopen. Voor een verdere toelichting op het weerstandsvermogen verwijzen we naar de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

In de volgende tabel staat het verloop van de algemene reserve. 

Bij het vaststellen van de jaarrekening kan het bestuur bedragen vanuit het resultaat bestemmen voor een specifiek doel; de bestemmingsreserves. Deze afgezonderde bedragen kunnen alleen worden besteed aan het doel waarvoor ze zijn gereserveerd. Hieronder staat een overzicht van de toevoegingen aan en onttrekkingen uit de bestemmingsreserves in 2024. 

Langdurige bestemmingsreserve

Renovatie sluizen Lauwersoog
De sluizen van Lauwersoog zijn eigendom van Waterschap Noorderzijlvest. Volgens afspraak dragen wij een deel van de onderhouds- en beheerskosten. Onder projectleiding van Waterschap Noorderzijlvest werken we aan de renovatie van de twaalf sluiskokers van de Cleveringsluizen op Lauwersoog. Bij de vaststelling van de jaarrapportage van 2010 en 2014 reserveerden we middelen voor de renovatie van de sluizen op Lauwersoog. In 2024 is € 134.000 ten laste van de reserve gebracht. In de periode t/m 2025 gebruiken we het restant van de reserve om onze bijdrage aan Waterschap Noorderzijlvest te dekken. 

Overdracht/onderhoud Noorderpier
Conform begroting zijn de jaarlijkse onderhoudskosten aan de Noorderpier onttrokken aan de bestemmingsreserve. 

Bestemmingsreserves van korte looptijd

Bezoekerscentrum Woudagemaal
In 2024 zijn de beide arbeiderswoningen naast het Woudagemaal voorzien van duurzame klimaatbeheersing. Ook de bovenverdieping van de tweede woning is in 2024 gerenoveerd en voorzien van werkplekken. Deze kosten brengen we ten laste van de bestemmingsreserve. 

Bezuinigingstaakstelling organisatie
Het dagelijks bestuur besloot in 2024 een deel van deze bestemmingsreserve in te zetten voor extra kosten die zijn gemaakt in het kader van organisatieontwikkeling.  De bestemmingsreserve is ooit gevormd vanuit teveel bezuinigde kosten ten opzichte van de taakstelling.  

Opstellen biodiversiteitsplan
In 2023 hebben we capaciteit ingezet om het plan op te stellen. Dit plan was in 2023 klaar en in 2024 zijn we begonnen met de uitvoering. De kosten hiervoor bedroegen in 2024 € 82.000. Dit bedrag is uit de bestemmingsreserve onttrokken. 

Bestemmingsreserves met karakter overlopende post

Baggeren achterstallig onderhoud stedelijk water
In 2024 is er een inhaalslag ingezet door de gemeenten op het gebied van achterstallig onderhoud baggeren in het bebouwde gebied. Hier is een overschrijding van € 453.000 geboekt. Dit bedrag brengen we ten laste van de bestemmingsreserve. 

Baggeren grote vaarten
Deze bestemmingsreserve heeft een einddatum van 31-12-2024 en valt dan ook per balansdatum vrij ten gunste van het te bestemmen resultaat 2024.

Huur centrifuge
Deze bestemmingsreserve heeft een einddatum van 31-12-2024 en valt dan ook per balansdatum vrij ten gunste van het te bestemmen resultaat 2024.

KRW
Deze bestemmingsreserve heeft een einddatum van 31-12-2024 en valt dan ook per balansdatum vrij ten gunste van het te bestemmen resultaat 2024.

Project financiële administratie
Deze bestemmingsreserve heeft een einddatum van 31-12-2024 en valt dan ook per balansdatum vrij ten gunste van het te bestemmen resultaat 2024.

Voorzieningen zijn bedoeld voor het afdekken van (toekomstige) verplichtingen en verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs valt in te schatten. In 2024 zijn zes arbeidsgerelateerde voorzieningen opgenomen in de begroting. Hieronder staat een overzicht met de stand aan het begin van het jaar 2024 en de verwachte mutaties in 2024.

Pensioenvoorziening voormalig bestuur
De pensioenen van (oud-)bestuursleden zijn in eigen beheer van het waterschap. De kosten van de uit te betalen pensioenen komen ten laste van het waterschap. Voor deze verplichtingen is een voorziening gevormd. De hoogte van de voorziening is gebaseerd op de actuariële berekening waarmee de pensioenen zijn berekend. De voorziening is getroffen voor de (oud-)bestuursleden en hun nabestaanden die recht op pensioen hebben en de oud-bestuursleden die op dit moment nog niet de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. In 2024 zijn de pensioenuitkeringen van € 333.000 ten laste gebracht van de voorziening. Vanwege de opgebouwde pensioenrechten en een gedaalde rekenrente ten opzichte van eind 2023 is € 794.000 toegevoegd aan de voorziening. Dit bedrag is nodig voor de toekomstige pensioenuitkeringen.

Uitgangspunten voor pensioenen
Voor de pensioenen die al zijn ingegaan:
• Peildatum voor het deelnemersbestand uit de opbouwadministratie is 31-12-2024.
• Rentepercentage is 2,355% voor verplichtingen met een looptijd van tien jaar.
• Waarde voor het nabestaandenpensioen is, waar nodig, ook opgenomen

Voor de toekomstige pensioenen:
• Peildatum voor het deelnemersbestand uit de opbouwadministratie is 31-12-2024.
• Rentepercentage is 2,325% voor verplichtingen met een looptijd van 25 jaar.
• Contante waarde voor het nabestaandenpensioen is ook opgenomen

De indexatie van de pensioenen per 1 januari 2025 is opgenomen.

Pensioenvoorziening peildatum 31-12-2024
In onderstaande tabel staan de gegevens van de pensioenvoorziening voor pensioenen die ingegaan zijn op 31-12-2024 en toekomstige pensioenen.
Onder gepensioneerden vallen (oud-)leden van het dagelijks bestuur, hun partners en dagelijks bestuursleden van de rechtsvoorgangers die door pensionering pensioen uitbetaald krijgen. Onder actieven vallen de huidige leden van het dagelijks bestuur. Onder slapers verstaan we (oud-)leden van het dagelijks bestuur die bij uitdiensttreding anders dan door pensionering premievrije aanspraken op pensioen behouden.

Wachtgeld voormalig bestuur
Bij eerdere verkiezingen zijn een aantal bestuursleden niet teruggekeerd. De leden van het dagelijks bestuur die niet terugkeren in het dagelijks bestuur hebben recht op wachtgeld. Er is een inschatting gemaakt van het bedrag dat we in de komende jaren moeten uitkeren. In 2024 is € 104.000 uit de voorziening gehaald. Aan het eind van 2024 is een inschatting gemaakt van de in de toekomst uit te keren bedragen wat resulteerde in een benodigde dotatie van € 17.000.   

Voormalig personeel
Wetterskip Fryslân is eigenrisicodrager voor werkloosheid. We dragen daarom geen WW-premie af. Bij personele kwesties maken we een voorziening. Door afronding van enkele personele kwesties, zoals arbeidsongeschiktheid, zijn een aantal medewerkers uitgestroomd. De ontstane aanspraken zijn in een voorziening opgenomen. In 2024 zijn een aantal bedragen uitgekeerd die niet in de voorziening waren opgenomen. Deze zijn alsnog toegevoegd in 2024. De kosten van de uitkeringen aan deelnemers van de Regeling voor Vervroegde Uittreding (RVU) zijn aan de voorziening toegevoegd.

Jubilea gratificatie
Deze voorziening is gevormd voor alle jubilea-uitkeringen waar werknemers en bestuursleden volgens de geldende arbeidsvoorwaarden recht op hebben. De voorziening is bepaald voor de huidige werknemers. Daarbij is rekening gehouden met de kans op vertrek. Per saldo is de voorziening met € 52.000 toegenomen.  

Persoonsgebonden opleidingsbudget
De regeling persoonsgebonden basisbudget voor opleiding, ontwikkeling, loopbaan en vitaliteit is per 1 januari 2021 verlengd voor een periode van 5 jaar en een bedrag van € 6.000 per werknemer. Voor werknemers jonger dan 35 jaar is dit bedrag vastgesteld op € 12.000. Aan het eind van elk jaar beoordelen we hoe groot de voorziening moet zijn om de waarschijnlijk toekomstige aanspraken te kunnen dekken.

Thuiswerkplek
Voor elke medewerker die structureel thuiswerkt, is een budget beschikbaar. De medewerker kan hiermee op declaratiebasis middelen aanschaffen voor een Arbo-technische en ergonomisch verantwoorde thuiswerkplek (zoals een bureau of een stoel). Dit budget is niet bedoeld voor hardware (zoals een computer, laptop of een beeldscherm). Niet alle medewerkers die hiervoor in aanmerking komen, hebben tot nu toe middelen aangeschaft en gedeclareerd. We verwachten dat deze medewerkers dat alsnog?gaan doen.  

In de volgende tabellen zijn de netto lasten uitgesplitst naar de twee taken. Ter volledigheid wordt ook het totaal van beide taken getoond. 

De gehanteerde belastingtarieven voor begrotingsjaar 2024 komen overeen met de tarieven die in de algemeen bestuursvergadering van 19 december 2023 zijn vastgesteld. De netto belastingopbrengsten zijn € 1.414.000 hoger dan de actuele begroting.

Toelichting waterschapsbelasting watersysteembeheer

Watersysteembeheer: opbrengst € 845.000 voordeel

De opbrengst van de ingezetenenheffing komt in 2024 € 47.000 hoger uit dan de actuele begroting. Zowel de aanslagen over 2024 als ook de nog op te leggen aanslagen over voorgaande jaren vallen iets hoger uit.

De opbrengst gebouwd 2024 is € 771.000 hoger dan de actuele begroting omdat de daadwerkelijke stijging van de WOZ-waarde (weer) hoger is dan de waarderingskamer aangaf. Wetterskip Fryslân stelt de tarieven de laatste jaren op het laatste moment vast om de stijging van de WOZ-waarde zoveel mogelijk mee te nemen. Nu blijkt dat de stijging nog hoger uitvalt wat over 2024 een meeropbrengst oplevert van € 630.000. In 2024 zijn nog aanslagen opgelegd over voorgaande jaren. De opbrengst is € 141.000 hoger dan wat aan het eind van 2023 werd ingeschat.

De opbrengsten van de categorieën ongebouwd, natuur en de verontreinigingsheffing waren € 27.000 hoger.

Toelichting waterschapsbelasting zuiveringsbeheer

Zuiveringsbeheer: opbrengst € 944.000 voordeel

Voor de meetbedrijven is een hogere opbrengst van € 774.000 over het jaar 2024 gerealiseerd ten opzichte van de gewijzigde begroting. Een aantal meetbedrijven is meer gaan lozen dan verwacht. Bij de tabelbedrijven is het waterverbruik gestegen waardoor de opbrengsten weer op het niveau zijn van de jaren voor de corona-periode (+€ 138.000). Ook de definitieve afrekeningen over 2022 en 2023 zorgen voor een hogere opbrengst. Op basis van het lagere waterverbruik in de coronajaren waren lagere voorlopige aanslagen opgelegd. Dit zorgt nu voor een extra opbrengst van € 614.000 die in 2024 wordt verantwoord. Totale meeropbrengst € 1.526.000.

De zuiveringsheffing woningen valt in 2024 lager uit omdat de afname van het gemiddeld aantal vervuilingseenheden per woning sneller daalt dan waar in de begroting rekening mee was gehouden. Dit geldt ook voor de aanslagen over voorgaande jaren die in 2024 nog zijn opgelegd. Deze opbrengst valt daardoor ook lager uit. De begroting was in de loop van 2024 al naar beneden bijgesteld maar de definitieve cijfers vallen nog lager uit. De lagere opbrengst bedraagt € 582.000 ten opzichte van de gewijzigde begroting. Bij het bepalen van het tarief voor 2025 is met deze afname rekening gehouden.

Toelichting kwijtschelding en oninbaar

Kwijtschelding en oninbaar: € 475.000 voordeel

Op basis van de tweede voortgangsrapportage is het begrote bedrag voor de kwijtschelding verlaagd met € 415.000. Het uiteindelijke bedrag aan kwijtschelding is nog eens € 61.000 lager.

In 2024 is € 608.000 oninbaar verklaard en is ten laste gebracht van de daarvoor gevormde voorziening. De actieve invordering van de nog openstaande posten over voorgaande jaren, die tijdens de coronajaren op een laag pitje stond, zorgt voor een lager bedrag aan openstaande posten. Hierdoor daalt ook de benodigde voorziening oninbaar. Om de voorziening weer op het vereiste niveau te brengen, is een bedrag van € 465.000 ten laste van de exploitatie verantwoord. Dit bedrag is € 414.000 lager dan het begrote bedrag voor oninbaar.

Over het kwijtscheldingsbeleid hanteert Wetterskip Fryslân vanaf de begroting 2022 een 100%-norm. Dit betekent dat we ervan uitgaan dat een inkomen op bijstandsniveau minimale ruimte biedt om naast de bestaanskosten de lokale lasten, waaronder de waterschapsbelastingen, te betalen. 

De kwijtscheldingsregeling (opgenomen in de heffingsverordeningen en kwijtscheldingsverordening) is alleen van toepassing op woonruimten en betreft de belastingaanslagen voor de verontreinigingsheffing, zuiveringsheffing en de ingezetenenomslag van de watersysteemheffing. Kwijtschelding wordt verleend, als de middelen om een aanslag te betalen ontbreken en ook niet binnen afzienbare tijd worden verwacht. Om te beoordelen of voldaan is aan bovengenoemde voorwaarden, vindt een individuele toetsing plaats.
Volgens de Regeling kwijtschelding belasting medeoverheden kunnen we ervoor kiezen om personen die in aanmerking komen voor kwijtschelding toe te staan wat extra financiële middelen (zoals spaargeld) te hebben zonder dat dit hun recht op kwijtschelding beïnvloedt. Vanaf 2023 houden we bij de kwijtschelding rekening met deze verruiming van de vermogensnorm. Ook ondernemers kunnen voor hun privé-waterschapsbelastingaanslag in aanmerking komen voor kwijtschelding. Voor de ondernemer gelden dezelfde eisen als voor de particulier voor betalingscapaciteit en vermogen. 

De volgende grafiek geeft de ontwikkeling weer van de post kwijtschelding en oninbaar over de jaren 2005 tot en met 2024. 

De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat volgens het Waterschapsbesluit ten minste:

1. Een inventarisatie van de weerstandscapaciteit, met daarbij een beschouwing over de stand aan het begin, de mutaties en de stand aan het eind van het begrotingsjaar van de algemene reserves en bestemmingsreserves. Deze informatie is te vinden in paragraaf 'Onttrekkingen aan overige bestemmingsreserves en voorzieningen'.
2. Een inventarisatie van de risico’s. 
3. Het beleid betreffende de weerstandscapaciteit en de risico’s. De wetgever stelt overigens geen eisen aan het weerstandsvermogen; het waterschap is vrij om deze te bepalen. In deze paragraaf wordt het door het algemeen bestuur op 4 oktober 2022 vastgestelde beleid gevolgd.

De weerstandscapaciteit van Wetterskip Fryslân wordt gevormd door de algemene reserves en ziet er als volgt uit:

In de begroting 2024 zijn de 10 belangrijkste operationele risico’s genoemd die in 2024 kunnen gebeuren.  
Er zijn geen risico’s geweest waarvoor we extra geld nodig hadden. In de begroting 2024 zijn de volgende operationele risico’s beschreven:

Operationele risico's met mogelijk effect > € 100.000

Op basis van een inschatting op kans en impact bedragen de mogelijke effecten van de operationele risico’s € 8.265.000. Dit bedrag wordt gecorrigeerd voor samenloopfactor van 0,9. Hiermee bedraagt de minimale weerstandscapaciteit voor Wetterskip Fryslân € 7.430.000. 

Opgesplitst naar taak is dit:

Daarnaast volgen we onderstaande ontwikkelingen nauwlettend: 

Onvoldoende draagvlak van de omgeving voor wateropgaven
De relatie tussen het waterschap en de samenleving is heel belangrijk voor goed waterbeheer en beleid. We zetten in op participatie en betrokkenheid van burgers, bedrijven en andere belanghebbenden. Dit doen we via inspraakprocedures en adviesorganen, met als doel meer draagvlak en vertrouwen te creëren. In een gepolariseerde maatschappij is het behoud van draagvlak belangrijk, omdat gebrek hieraan kan leiden tot weerstand en verminderde effectiviteit van projecten. Transparante communicatie en het zoeken naar overeenstemming zijn daarom belangrijk om een constructieve relatie met stakeholders te houden. 
Daarnaast vraagt de complexiteit van huidige maatschappelijke uitdagingen om een gezamenlijke aanpak van waterbeheer. Overheden moeten samenwerken als één geheel. Ook publiek-private samenwerkingen worden steeds belangrijker om oplossingen te vinden voor bijvoorbeeld de groeiende vraag naar expertise door klimaatverandering en de gevolgen daarvan, zoals veranderende waterbehoeften en meer risico’s op overstromingen.

Verjuridisering van de maatschappij
We merken dat er steeds wetgeving komt op onze werkterreinen. Daarnaast zien we dat belanghebbenden steeds vaker de wet gebruiken om documenten in te zien. Dit zien we in de toename van het aantal en de aard van Woo-verzoeken. Het is mogelijk dat we in toekomst meer moeite moeten doen om aan de wettelijke eisen te blijven voldoen.

Toxicologische verontreiniging
Een andere ontwikkeling is de toename van toxicologische verontreinigingen, zoals PFAS en medicijnresten. Door verbeterde meetmethoden wordt de aanwezigheid van schadelijke stoffen steeds zichtbaarder. Deze stoffen hebben impact op zowel de natuur, biodiversiteit als de volksgezondheid. Onze uitdaging ligt in het ontwikkelen van regelgeving en innovatieve zuiveringstechnieken om de waterkwaliteit te verbeteren. Hierbij is samenwerking met diverse sectoren nodig om tot duurzame oplossingen te komen.

Europese regelgeving
Europese regelgeving speelt een grote rol in het werk van waterschappen. Richtlijnen zoals de Kaderrichtlijn Water en de Richtlijn Stedelijk Afvalwaterbeheer leggen strenge eisen op voor waterkwaliteit. Niet voldoen aan deze richtlijnen leidt tot boetes en het verlies van financiering. We verwachten dat er meer en strengere Europese regels komen. Dit maakt het moeilijker om onze waterschapstaken uit te voeren 
 
Klimaatverandering
De gevolgen van klimaatverandering zijn duidelijk. Hogere temperaturen, stijgende zeespiegel en extreem weer, zoals lange periodes van droogte en hevige regenval, maken het nodig om steeds te investeren in waterkeringen en aanpassingen van watersystemen. Deze gevolgen hebben ook invloed op ecologie en biodiversiteit, waardoor extra maatregelen nodig zijn om de veerkracht van watersystemen te vergroten.

Energie
De energietransitie betekent dat we overstappen naar duurzamere energiebronnen, maar dat brengt ook nieuwe problemen met zich mee, zoals overbelasting van het elektriciteitsnet (netcongestie). Netcongestie gebeurt wanneer er op bepaalde momenten meer elektriciteit wordt gevraagd dan geleverd kan worden, of andersom. Dit kan het stroomnet overbelasten. Door klimaatveranderingen, zoals meer regen, komen er vaker pieken in de vraag naar elektriciteit, wat het probleem verergert. Omdat veel processen afhankelijk zijn van elektriciteit, kan netcongestie vertragingen of zelfs uitval van belangrijke systemen veroorzaken, zoals waterzuiveringsinstallaties die veel stroom gebruiken. Hierdoor kan de waterkwaliteit in gevaar komen. Ook het beheersen van waterstanden en het voorkomen van wateroverlast is afhankelijk van een stabiele stroomvoorziening. 

Circulariteit
In de komende tien jaar krijgen we te maken met toenemende schaarste aan grondstoffen. Dit heeft gevolgen voor de aanleg en het onderhoud van infrastructuur. De vraag naar materialen neemt toe, terwijl de beschikbaarheid beperkt wordt door uitputting van bronnen en geopolitieke spanningen. Dit kan leiden tot hogere prijzen en moeilijkere toegang tot essentiële bouwmaterialen. Voor investeringsprojecten betekent dit dat planning, uitvoering en kosten complexer kunnen worden.
Tegelijkertijd groeit de aandacht voor circulariteit. Dit betekent dat materialen efficiënter worden gebruikt en afval wordt verminderd. Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn en ook wij streven hiernaar. Voor waterschappen biedt dit kansen om innovatieve, circulaire oplossingen te gebruiken, zoals het hergebruiken van materialen en het toepassen van duurzame ontwerp- en productiemethoden. Dit vermindert niet alleen de afhankelijkheid van schaarse grondstoffen, maar zorgt ook voor een duurzamere en kostenefficiëntere waterinfrastructuur.
Daarnaast speelt de energietransitie een belangrijke rol. Door te investeren in energie-efficiënte technologieën verkleinen we onze ecologische voetafdruk en verminderen we de afhankelijkheid van traditionele grondstoffen. 

Digitalisering
Digitalisering en kunstmatige intelligentie bieden kansen om efficiënter te werken en op een betere manier beslissingen te nemen, maar brengen ook risico’s mee, zoals cyberaanvallen. De inzet van AI kan bijvoorbeeld helpen om wateroverlast te voorspellen en preventieve maatregelen te nemen. Op de lange termijn zullen digitalisering en automatisering grote invloed hebben op de manier waarop waterschappen werken. Deze ontwikkelingen vragen ook om aanpassingen in personeelsbeleid en investeringen in scholing.

Arbeidsmarkt
De krapte op de arbeidsmarkt belemmert de taakuitvoering van waterschappen, vooral door een tekort aan technisch en ICT-personeel. Dit leidt tot vertragingen, lagere efficiëntie en hogere wervingskosten. De situatie wordt erger door de vergrijzing en toenemende vraag naar technisch personeel, waardoor ook aannemers te maken krijgen met personeelstekorten en stijgende kosten. Arbeidsmigratie is een mogelijke oplossing, maar brengt uitdagingen zoals culturele verschillen en concurrentie met andere sectoren. 

Strategische risico’s 

Dit betekent dat we streven naar een weerstandsratio van minimaal 1,0. Als bij de actualisatie van de risico’s blijkt dat het weerstandsratio onder deze grens valt, bekijkt het bestuur of dit aanleiding geeft tot het verhogen van de aangehouden algemene reserve. Het aanhouden van alleen een ondergrens voor het weerstandsratio betekent dat de omvang van de algemene reserve niet van jaar tot jaar fluctueert.

De weerstandsratio wordt dus berekend door de weerstandscapaciteit te delen op de waarde van de risico's. Op basis van bovenstaande risico-inventarisatie komt de weerstandsratio van deze jaarrekening uit op: (€ 31.168.887/ € 7.430.000) = 3,64.

Voor het financieren van de uitgaven beschikken we over interne en externe financieringsmiddelen. De interne financieringsmiddelen bestaan uit de lopende inkomsten, vooral belastingopbrengsten. Onder de externe financiering vallen de korte en de langlopende leningen. We leggen de diverse aspecten die hierbij een rol spelen hieronder uit.

Het treasurystatuut geeft het formele kader voor onze treasury activiteiten. De geplande activiteiten leggen we ieder jaar vooraf vast in een treasury jaarplan. De treasurycommissie kwam in 2024 vier keer bij elkaar. De commissie voerde de doelstellingen uit het jaarplan uit. Begin 2018 sloten we een raamovereenkomst af met de Europese Investeringsbank (EIB). Het ging om een raamovereenkomst voor het aantrekken van maximaal € 100 miljoen krediet binnen een periode van drie jaar. De raamovereenkomst is van rechtswege aan het eind van 2021 geëindigd. Onder de raamovereenkomst is een bedrag van € 20 miljoen aangetrokken. 

De mutatie van de netto vlottende financiering in 2024 leggen we uit in de staat van herkomst en besteding van middelen:

Schuldquote (lange schuld)
De belastinginkomsten laten zien hoeveel schulden een waterschap kan dragen. De schuldquote (langlopende schuld gedeeld door de belastingopbrengsten) geeft aan hoe lang we nog belasting moet innen om de schuld af te lossen na opheffing van het waterschap. Een daling van de schuldquote is een verbetering van de schuldpositie, een stijging is een verslechtering. In 2024 is de schuldquote 2,5. 

We financieren onze activiteiten binnen de kasgeldlimiet met korte middelen. De kasgeldlimiet geeft het maximumbedrag aan waarvoor we kortlopende financieringsmiddelen kunnen aantrekken. Kortlopend betekent een looptijd korter dan een jaar. De kasgeldlimiet bedraagt 23% van het begrotingstotaal, is € 50,2 miljoen. Artikel 4 van de Wet financiering decentrale overheden (Wet Fido) bepaalt dat overheden de kasgeldlimiet maximaal twee achtereenvolgende kwartalen mogen overschrijden. 

In 2024 zijn er geen kasgeldleningen geweest. Wel is er een renteopbrengst geweest door positieve saldi van de bankrekeningen en schatkistbankieren.

Het saldo van de bankrekeningen is het gehele jaar positief geweest. Gedurende het jaar zijn de overtollige liquide middelen bij de Rijks schatkist aangehouden. Wij hebben een rentevergoeding van het Rijk ontvangen over het saldo. Het rentepercentage varieerde van 2,91% tot 3,91%. Aan het eind van 2024 was de rentevergoeding 2,91%. Per saldo komen de rentebaten uit op een bedrag van afgerond € 955.000.

In de Wet financiering decentrale overheden is een renterisiconorm voor decentrale overheden vastgelegd. Dit houdt in dat in enig jaar het totaal aan aflossingen en renteconversies een gesteld maximum niet mag overschrijden. Voor waterschappen is deze norm 30% van het begrotingstotaal. In 2024 hebben we deze risiconorm niet overschreden.

De gemiddelde rente die we hanteren om de rentelasten om te slaan over onze activa, is (€ 10,42 miljoen / € 501,88 miljoen) = 2,08%.  

Voor de toekomstige financiering zijn in de afgelopen jaren leningen met uitgestelde storting afgesloten. In de komende jaren vindt de storting plaats van leningen die in het verleden zijn afgesloten om te profiteren van het lage renteniveau. De belangrijkste kenmerken van deze leningen staan hieronder:

Wij hebben een aantal taken ondergebracht in samenwerkingsverbanden met meerdere waterschappen en/of andere instellingen. Het gaat hier om deelnemingen in vennootschappen, gemeenschappelijke regelingen en stichtingen. Deze samenwerkingsvormen noemen we 'verbonden partijen'. Hieronder verstaan we een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie waarin het waterschap een bestuurlijk en financieel belang heeft. 
Met bestuurlijk belang bedoelen we: het waterschap heeft zeggenschap door vertegenwoordiging in het bestuur of door stemrecht. 
Met financieel belang bedoelen we: het bedrag dat ter beschikking is gesteld en dat niet verhaalbaar is of waarvoor aansprakelijkheid bestaat als de verbonden partij failliet gaat of haar verplichtingen niet nakomt. 

Om te voldoen aan regels met betrekking tot privacy, hebben wij ‘three lines of defense’. De eerste lijn bestaat uit onze privacy beheerders. Deze beheerders zijn werkzaam in de vakgroepen. De tweede lijn bestaat uit twee privacy adviseurs. Deze adviseurs voeren de wettelijke taken uit die volgen uit de Algemene Verordening Persoonsgegevens (AVG) en de Wet politiegegevens (Wpg). Daarnaast geven zij (on)gevraagd advies. De privacy adviseurs zijn ook nauw betrokken bij zogenaamde (pre) data protection impact assessments (DPIA’s). Dit is een instrument om vooraf de privacyrisico’s van een gegevensverwerking in kaart te brengen, zodat de organisatie maatregelen kan nemen om deze risico’s te verkleinen. Deze adviseurs zijn het eerste aanspreekpunt wanneer een (mogelijk) datalek wordt geconstateerd.  
Tot slot handelen de privacy adviseurs verzoeken door burgers met betrekking tot de inzage en het wissen van gegevens af. Voor onafhankelijk toezicht op de toepassing en nalevering van privacywetgeving hebben we een functionaris gegevensbescherming (FG) in dienst. Dit is onze derde lijn. De FG rapporteert jaarlijks aan het algemeen bestuur over de bevindingen. Onze organisatie opereert momenteel op een taakvolwassenheidsniveau drie van vijf. Dit houdt in dat wij organisatiebreed aan privacy werken en dat wij dit conform de wet- en regelgeving kunnen aantonen. We streven naar continue verbetering. Het doel is om eind 2025 taakvolwassenheidsniveau vier te behalen. Externe ontwikkelingen, zoals veranderende wet- en regelgeving of maatschappelijke factoren, kunnen dan snel en soepel worden vertaald naar nieuw specifiek beleid en uitvoering.  

Uitkeringen wegens beëindiging dienstverband aan topfunctionarissen met of zonder dienstbetrekking inclusief degenen die op grond van hun voormalige functie nog 4 jaar als topfunctionaris worden aangemerkt. 

Wet open overheid
De Wet open overheid (Woo) is 1 mei 2022 in werking getreden ter vervanging van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Met deze op grond van de Woo verplichte openbaarheidsparagraaf wordt verantwoording afgelegd over de uitvoering van de Woo in het verslagjaar 2024. Daarbij wordt onderscheid gemaakt naar zeven thema’s. 

1. De actieve openbaarmakingsplicht voor de zeventien verplichte categorieën documenten 

De Woo verplicht overheden om – gefaseerd - actief documenten uit zeventien informatie categorieën te publiceren. Op 1 november 2024 is de eerste tranche in werking getreden. Deze tranche bevat de volgende informatiecategorieën:
-    Wetten en algemeen verbindende voorschriften
-    Overige besluiten van algemene strekking
-    Vergaderstukken Staten-Generaal
-    Informatie over organisatie en werkwijze
-    Bereikbaarheidsgegevens. 
Wetterskip Fryslân heeft in 2024 er voor gezorgd dat in elk geval voornoemde informatiecategorieën actief openbaar worden gemaakt.

Vanaf 1 juli 2025 starten Rijksorganisaties met de actieve openbaarmaking van informatiecategorieën uit de tweede tranche via het Woo-zoekportaal. De ervaringen die hierbij worden opgedaan, kunnen vervolgens door het waterschap worden gebruikt. De datum dat de verplichting definitief in werking treedt, wordt later bekend gemaakt. 

In onderstaande tabel wordt weergegeven hoeveel documenten het waterschap publiceerde in 2024 via de verschillende platforms en de landelijke Woo-index. We volgen de landelijke lijn rondom het gefaseerd implementeren van de informatie categorieën.

2. De inspanningsverplichting tot openbaarmaking voor andere documenten dan de zeventien onder 1. vermelde categorieën; 
In 2024 zijn nog geen documenten gepubliceerd op basis van de inspanningsverplichting.
 
3. De passieve openbaarmaking; 
In 2024 hebben wij 27 verzoeken van het zaaktype Woo-verzoek ontvangen. In 11 gevallen heeft dit geleid tot een gepubliceerd Woo-besluit. In twee gevallen bleek het te gaan om een informatieverzoek. Daarnaast ging het in 14 gevallen om een verzoek om zienswijze.

4. De informatiehuishouding 
In 2024 is er verder gewerkt aan de vernieuwde inrichting van het documentbeheer systeem SharePoint on Prem, welke stapsgewijs overgaat naar Teams/SharePoint Online. Kijkende naar het zaaksysteem, is in 2024 de anonimiseringsoftware Datamask geïntegreerd in het zaaksysteem. De benaming en positionering van team DIV is gewijzigd. Het team Informatiebeheer is aangevuld met een Woo-coördinator/contactperoon. Sinds 2023 zijn de  registratiewerkzaamheden verplaatst van team Informatiebeheer naar team KCC, zodat elk klantcontact (ongeacht het kanaal) op een éénduidige manier geregistreerd wordt en gearchiveerd wordt. Verder is er door team Informatiebeheer gewerkt om de netwerkschijven op te schonen. Daarnaast is team Informatiebeheer bezig met het online beschikbaar maken van mediabestanden (o.a. dia’s, foto’s en filmbestanden). Tot slot werd in 2023 en 2024 door een extern bedrijf gewerkt aan het gereedmaken van het archief uit de periode 1993-2004. Dit archief wordt naar verwachting medio 2025 overgebracht naar de openbare archiefbewaarplaats Tresoar. 

5. De aanstelling en het in dienst hebben van een Woo-contactpersoon 
Het waterschap beschikte in 2024 over een Woo-contactpersoon. Per 1 november 2024 is het team Informatiebeheer versterkt met een Woo-coördinator/contactpersoon.

6. Eventuele andere activiteiten om de Woo te implementeren 
De werkgroep Implementatie Woo is vorig jaar onder meer bezig geweest met een bewustwordingscampagne Woo. Zo is er een e-learning ontwikkeld door een externe partij. Voor het maken van de e-learning staat ca. 20 minuten.  Daarnaast is er per 1 november 2024 een Woo-coördinator aangetrokken die gedurende twee jaar met name bezig gaat met de implementatie (o.a. actieve openbaarmaking) en de uitvoering van de Woo (o.a. passieve openbaarmaking). Ter bevordering van het kennisniveau over de Woo van de medewerkers van team Juridische Zaken en team Informatiebeheer zijn in 2024 voorbereidingen getroffen voor het organiseren van een tweedaagse Woo-training.

7. Besteding subsidie 
De Rijksoverheid stelt incidentele en structurele financiële middelen beschikbaar om de Woo te implementeren en om extra uitvoeringskosten te dekken. In 2024 hebben we € 241.527 ontvangen. Deze middelen zijn aangewend voor de inhuur van een Woo-coördinator, voor de werkgroep Implementatie Woo (punt 6) en actieve en passieve openbaarmaking met behulp van anonimiseringssoftware (Datamask).