Opgave Assetmanagement

Om het peil in ons watersystemen goed te handhaven, hebben we duizenden assets in beheer. Daaronder vallen gemalen, maar ook stuwen en inlaten. We hebben zoveel stuwen en inlaten (bij elkaar opgeteld circa 10.000) dat het nodig is om een beter beeld te krijgen wat we in de toekomst aan onderhoud en vervanging kunnen verwachten. Aan het eind van 2022 wilden we alle stuwen en inlaten in kaart hebben gebracht die we moeten onderhouden. Daarbij registreren we gegevens als conditie, leeftijd, risico bij falen, volgend inspectiemoment en voortgang van inspecties.

Veel assets van zowel de watersystemen, zuiveringsbeheer als ons meetnet (zoals chloride, grondwater en waterpeilen) zijn geautomatiseerd en via datalijnen met ons netwerk verbonden. Beheerders zijn daardoor in staat op afstand deze assets en bijbehorende peilen te monitoren. Zij kunnen ingrijpen wanneer verstoringen optreden door veranderende weersomstandigheden of storingen van de assets zelf.
Regelmatig moeten we investeren in dit zogenoemde telemetrienetwerk. Het betreft een inhaalslag van de bestaande, al jaren in gebruik zijnde assets waar geen renovaties of nieuwbouw heeft plaatsgevonden. Zo voeren providers van de vaste en mobiele netwerken de komende jaren vernieuwingen door zoals het uitfaseren van verouderde protocollen en de 2G & 3G netwerken. De assets blijven werken, maar voor assets die gebruik maken van de uitgefaseerde netwerken is uiteindelijk geen controle en bediening op afstand meer mogelijk. Dit betekent dat beheerders geen inzicht meer hebben en het vaker bezoeken van de assets nodig is. Dit kost veel meer tijd dan op afstand sturen en vraagt een grotere personele bezetting. Een goed functionerende procesautomatisering waarmee we op afstand onze assets kunnen (blijven) bedienen draagt bij aan een professionele organisatie. Het is nodig om te investeren in het telemetrienetwerk om een goede monitoring van de assets uit te voeren en de inspanningen van de medewerkers op een acceptabel niveau te houden. 

In ons coalitieakkoord staat dat het Woudagemaal vanaf 2023 fossielvrij is. In 2022 starten we met pilots waarin we kijken naar het verduurzamen van de brandstof voor het gemaal.

In ons beheergebied bevinden zich circa 800 sifons. Een sifon is een bijzondere vorm van een duiker die zorgt voor een doorgaande verbinding tussen watergangen. Sifons zijn nodig in het watersysteem om peilen te handhaven. Veel sifons zijn in de jaren ’70 en ’80 aangelegd en hebben een gemiddelde levensduur van 50 jaar. De kans op falende sifons wordt de komende jaren steeds groter. Bij een deel van de sifons heeft falen aanzienlijke gevolgen voor de omgeving en is herstellen lastig. In onze begroting is op dit moment geen specifiek budget opgenomen voor het vervangen van sifons. Om te kunnen sturen op kosten, prestaties en risico’s is inzicht in de staat van onderhoud cruciaal. Van sifons is dit inzicht op dit moment niet volledig.

Standaardisatie en het vaststellen van standaarden draagt bij aan efficiënt beheer en onderhoud van de assets en helpt bij het maken van afwegingen tussen duurzaamheid, kosten en levensduur. We hebben de afgelopen jaren flinke stappen gezet op het gebied van standaardisatie. Voor kunstwerken zitten honderden standaarden en uitgangspunten nu vaak ‘verstopt’ in bestekken. Dit aantal brengen we terug. De standaarden die overblijven zijn toegankelijk voor de organisatie. Er zijn assetgroepen ingesteld en we werken met een Standaardisatie & Innovatie commissie. Voor primaire keringen en voor kunstwerken zijn diverse standaarden vastgesteld. Ook voor waterlopen hebben we een begin gemaakt. De komende jaren gaan we hiermee door. Standaardisatie is gericht op:

• uniforme standaard van objecten met duidelijke keuzemogelijkheden en opties;
• opzetten van de organisatie om mutaties in de standaarden te borgen;
• bijdragen aan energieneutraal Wetterskip Fryslân;
• goede toegankelijkheid van standaarden voor iedereen.

Ook kunstwerken en waterlopen maken deel uit van onze legger. Onder kunstwerken en waterlopen vallen alle waterstaatswerken in ons beheergebied. Op dit moment ontbreken in de legger nog de zogenoemde ‘KRW-assets’. Dit zijn voorzieningen die zijn aangelegd om de waterkwaliteit te verbeteren. In 2022 werken we deze achterstand weg zodat de legger klopt met de feitelijke situatie en wij ons bronhouderschap invullen. De overige onderdelen die vallen onder kunstwerken en waterlopen zijn veelal wel in beeld. Hiervoor is dataoptimalisatie een continu proces.

De nieuwe Omgevingswet vraagt van ons dat we de legger continu actueel houden. In het project legger en beheerregister maken we daarom de overstap naar realtime data. Om tot een continue verwerkingsstroom te komen, beoordelen we per proces welke data nodig zijn. We checken de processen en passen ze waar nodig aan. Het borgen in de organisatie vraagt om afstemming in de keten en een cultuur waarin iedereen binnen Wetterskip Fryslân verantwoordelijkheid neemt voor de aanlevering van juiste data en gegevens. In 2022 hebben we deze nieuwe processen ingevoerd en houden we de legger continu actueel. Dan ronden we ook de initiële leggervaststelling af. Vanaf dat moment wordt er conform de vastgelegde processen gewerkt zodat er een continu dataverwerkingsstroom richting de continu legger is. Er lopen verschillende projecten en programma’s rondom realtime data, zoals zaakgericht werken, de Omgevingswet en Digitale transformatie. Al deze projecten en programma’s raken diverse processen binnen de organisatie. Dit vraag om integrale afstemming.

Stedelijk water gaat onderdeel uitmaken van onze legger. Dat is op dit moment nog niet het geval. Bij stedelijk water gaat het om alle waterstaatswerken in stedelijk gebied. Met de gemeenten zijn afspraken gemaakt over het overnemen van het onderhoud van de wateren en de kunstwerken in het bebouwd gebied. De afspraken over de onderhoudsplicht, de normering en de dimensionering van de waterhuishoudkundige objecten nemen we op in de legger. Voor het onderhoud dat gemeenten zelf uitvoeren, krijgen ze een financiële vergoeding. De informatie die nodig is voor het onderhoud van het stedelijk water, nemen we in het beheerregister op.

Voor de primaire en secundaire keringen gaan we de data op orde brengen. Daarmee voldoen we aan onze wettelijke zorgplicht. In 2021 zijn we begonnen met de onderdelen inspecteren en beoordelen. In 2023 ronden we deze onderdelen af. Het aanvullen van ontbrekende gegevens volgt later bijvoorbeeld met gegevens uit reguliere inspecties. In 2023 willen we ook de data van de regionale en lokale waterkeringen op orde brengen. Hiermee verbeteren we de interne werkprocessen.

Resultaten van inspecties op rwzi’s zijn slechts beperkt en niet-uniform vastgelegd. Dit maakt het plannen en prioriteren van inspecties en onderhoud lastig. Dit willen we verbeteren door een meer uniforme aanpak van assetbeheer te introduceren. Met een goed gebruik van het onderhoudsmanagementsysteem kunnen we een betere afweging maken tussen kosten en bedrijfszekerheid.