Opgave Primaire keringen

Dijken, duinen en sluizen langs de Noordzee, Waddenzee en het IJsselmeer moeten veilig zijn voor het stormseizoen. Alle werkzaamheden die daarvoor nodig zijn, vallen onder onze ‘instandshoudingsopgave’ en zijn onderdeel van onze zorgplicht.
Zo herstellen we eventuele schade aan de dijk tijdens en na het stormseizoen en voeren we werkzaamheden uit die de veiligheid van de dijk niet beïnvloeden. Zoals onderhoud dijkmeubilair en inwassen van basaltglooiingen met steenslag. Maar denk ook aan onderhoud dat nodig is voor schapenbeweiding op de kering. Of aan het op een veilige manier plaatsen van bankjes, dijktrappen en vispassages.
Als de waterkering niet meer aan de veiligheidsnormen (zie maatregel 2) voldoet, dan nemen we voorlopige maatregelen om de waterkering veilig te houden tot we de waterkering kunnen verbeteren. 
Daarnaast inspecteren we de kering volgens inspectieplan en leggen we onvolkomenheden vast. Ook bepalen we wanneer herstel moet plaatsvinden, waarbij we een afweging maken aan de hand van urgentie en risico’s. Voordat het stormseizoen begint, testen we de sluitingsprotocollen voor de kunstwerken in de praktijk.
De dijk heeft steeds vaker ook een publieke functie. Daarom stellen we eisen aan activiteiten op de dijk en overleggen we vaker met initiatiefnemers van dit soort activiteiten. In 2022 hebben we ons beleid voor medegebruik geactualiseerd. 

Als beheerder beoordelen we of onze primaire waterkeringen voldoen aan de veiligheidseisen. Dit doen we elke 12 jaar als onderdeel van de monitoring en evaluatie. Deze beoordelingsronde loopt tot 1 januari 2023. Via de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) rapporteren we aan het Rijk. Die informatie gaat ook naar de Tweede Kamer. Vanaf 2023 start de volgende beoordelingscyclus van 12 jaar.

In 2050 moeten alle primaire waterkeringen in Nederland voldoen aan de nieuwe veiligheidsnormen. 
Om dit te bereiken werken alle waterschappen en Rijkswaterstaat samen, als alliantie samen in het landelijke ‘Hoogwaterbeschermingsprogramma’ (HWBP). De opgave primaire keringen is zo te beschouwen als één grote opgave onder de noemer van klimaatadaptatie. De projecten binnen de opgave bereiden we 
integraal voor. Dat betekent dat we bij het definiëren van de scope alle thema's en opgaven betrekken. Daarbij werken we gebiedsgericht en samen met omgeving en overheden (participatie).

Het Rijk dekt de helft van de kosten en de gezamenlijke waterschappen dragen 40% bij. Daarnaast betalen we zelf 10% van de kosten van onze eigen projecten. Alle dijkversterkingsprojecten worden aangemeld bij het HWBP, dat vervolgens de voorbereidingen en uitvoering van projecten programmeert op basis van urgentie. In het najaar van 2022 is de programmering voor de periode 2024-2038 vastgesteld.

Op basis van het voorkeursalternatief (VKA) komen we tot een uitgewerkt plan voor de dijkversterking van Koehool - Lauwersmeer. Dat doen we gebiedsgericht. Samen met de gebiedspartners werken we aan een veilige dijk. Daarbij nemen we een aantal (ecologische) koppelkansen in het project 
mee. De kansen die wij niet kunnen koppelen, krijgen later mogelijk een plek in het Fries Programma Waddenzee dat onder de regie van de provincie Fryslân staat.

We gaan de primaire waterkering van Schiermonnikoog versterken. Daarbij gaat het om delen van de Waddenzeedijk en het duinengebied. In 2021 zijn we begonnen met de voorverkenning van het project ‘Dijken duinversterking Schiermonnikoog’. Daarbij onderzoeken we in hoeverre we het vergroten van de veiligheid kunnen combineren met andere opgaven en wensen. En in welke mate samenwerking tussen gebiedspartners wenselijk is. We besteden specifiek aandacht aan veilig en toekomstbestendig, bestuurlijk en maatschappelijk gedragen en goed ingepast in de omgeving. Ook koppelkansen, innovaties en duurzame oplossingen maken deel uit van de verkenning

Rond 2024 starten we met het HWBP-project Zurich-Koehool. Daarvoor willen we helder hebben of we een aantal andere sociaaleconomische en infrastructurele vraagstukken rond Harlingen aan de dijkversterking kunnen koppelen. Dit beoordelen we samen met de provincie Fryslân en de gemeente 
Harlingen binnen het programma Harlingen. De vraagstukken betreffen onder andere:

• de renovatie van de Tjerk Hiddesluizen
• de logistiek rond het toerisme vervoer
• de ambities van de Port of Harlingen
• het vraagstuk vanuit de boezemvisie of het boezemwater nog onder vrij verval kan worden geloosd bij Harlingen

Veel maatschappelijke initiatieven, ambities, projecten en financiële middelen komen deze jaren samen aan de Friese IJsselmeerkust. Daarbij gaat het om investeringen in natuur, cultuurhistorie, recreatieve paden en vaarwegen. Op én naast de dijk. Koppeling met het HWBP-programma is niet mogelijk. Het gaat namelijk om investeringen voor de langere termijn. Daarom willen we in 2022 onderzoeken of en zo ja, hoe wij deze maatschappelijke initiatieven toch kunnen ondersteunen. Doel is om tot een gezamenlijk integraal plan voor de gehele IJsselmeerdijk te komen, met een afgestemde programmering en een tijdige reservering van middelen.
We willen de maatschappelijke betekenis van de dijk vergroten en kapitaalvernietiging voorkomen. Wij willen daarvoor personele capaciteit inzetten, zodat de goede samenwerking met de omgeving plaatsvindt en de waterkerende functie geborgd blijft.

In het bestuursakkoord water uit 2011 is afgesproken dat primaire waterkeringen die gebieden beschermen waar het waterschap beheerder is, in beheer komen bij datzelfde waterschap. Voor ons waterschap gaat het om de overdracht van de dijk en duinwaterkering Vlieland, duinwaterkering Terschelling en duinwaterkering Ameland van Rijkswaterstaat naar ons. We werken de overdracht van het beheer in 2021 en 2022 in detail uit en onderhandelen met het Rijk over de condities en voorwaarden voor overname. Medio 2023 neemt het dagelijks bestuur een besluit.

Het hoger en breder maken van dijken en duinen heeft gevolgen voor het landschap. Zo scheiden we kust en land steeds harder, terwijl dit niet altijd in het belang is van flora, fauna en de leefomgeving. Een integrale blik en het koppelen van andere belangen is steeds meer nodig. Dat doen we bijvoorbeeld door het opstellen van de Blauwe Omgevingsvisie (BOvi) Daarbij kijken we integraal naar alle wateropgaven in de kustzone en starten het gesprek over de gewenste adaptatie. Door klimaatverandering en nieuwe technische inzichten passen we de primaire waterkeringen telkens weer aan. Van ons wordt daarom steeds meer gevraagd breder te kijken en om andere belangen mee te koppelen. In de blauwe omgevingsvisie kijken we integraal naar alle wateropgaven in de kustzone vanuit de klimaatverandering en starten het gesprek over de gewenste adaptatie. Daarnaast zijn er actuele initiatieven die vanuit de omgeving op ons af komen.